Terapia poznawczo - behawioralna bazuje na założeniu, że to nie same zdarzenia i doświadczenia mają na nas wpływ, ale to jakie nadajemy im znaczenie. Szczególną rolę przypisuje się myślom i działaniom, nie szuka pod- czy nadświadomości, nie analizuje się nadmiernie przeszłości, lecz pracuje nad teraźniejszością.

Człowiek przetwarza wiadomości i wytwarza odpowiednie reakcje. Niektóre reakcje są niestety bolesne, silnie zniekształcone przez urazy oraz trudne emocje, takie jak smutek, lęk, odrzucenie i zachowania je utrwalające - unikanie, izolacja, czego efektem mogą być nerwica, depresja.

Celem terapii jest rozpoznanie negatywnych przekonań i ich zmiana na bardziej konstruktywne. Terapia jest konkretna - na początku ustala się jeden podstawowy problem, który jest treścią spotkań. Terapeuta uczy klienta konkretnych procedur, zachęca go do poznania leków i przezwyciężania ich. Poza bezpośrednimi sesjami dużą rolę odgrywają "zadania domowe".

Istotą terapii poznawczo - behawioralnej jest wychodzenie naprzeciw problemów, zahamowań i przełamywanie ich. W przypadku fobii społecznej są to np. próby kontaktów ze znajomymi, samodzielne robienie zakupów, w przypadku agrofobii - wychodzenie na dwór itd.

Terapia poznawczo - behawioralna jest najczęściej terapią krótkoterminową. Spotkania odbywają się raz w tygodniu, całość trwa od 20 do 60 sesji.